सुरेश बेलूरकर गोबरवाही : गोबरवाही रेल्वे स्थानकाजवळ असलेल्या नागझिरा देवस्थान येथे नागपंचमीला एक दिवसीय जत्रेचे आयोजन केले जाते. येथील मंदिरात दूरदूरवरून हजारो भाविक येतात आणि नागदेवतेची पूजा करतात. यावर्षी देखील नागझिरा देवस्थान येथे नागपंचमी निमित्त शुक्रवार दि. ९ आॅगस्ट रोजी एक दिवसीय यात्रेचे आयोजन करण्यात आले आहे.
आजही ग्रामीण भागात असे लोक आहेत जे सर्पदंश झाल्यास मंत्राच्या साहाय्याने विष काढूनटाकतात. नागपंचमीच्या दिवशी ते मांत्रिकही येथे येतात आणि त्यांचे पूजनीय दैवत नागराज यांची पूजा करतात. नाग मंदिर, शिवलिंग मंदिर, दुर्गा मंदिर, साईबाबा मंदिर याशिवाय सातपुडा टेकडीवर शिव आणि चौरा भगत यांची मूर्ती आहे. त्याला चौरागढ असेही म्हणतात. नागदेवतेची पूजा केल्याने इच्छित फल प्राप्त होते. पुराणात नागपूजेचे महत्त्व सांगितले आहे. ज्यामध्ये पुत्रप्राप्तीसाठी नागदेवतेची पूजा करण्याचे महत्त्व सांगितले आहे. नागदेवतेची पूजा-अर्चा केल्याने इच्छित फळ मिळते, अशी मान्यता आहे. मनोकामना पूर्ण झाल्यावर भक्त नाग मंदिरात सोने, चांदी आणि इतर धातूंनी बनवलेल्या नागाच्या मूर्ती अर्पण करतात.
गोबरवाहीच्या नागझिरा देवस्थानचा उगम सुमारे ६०० वर्षांपूर्वी गुरु नानक देव यांच्या कार्यकाळातील आहे. देशभ्रमणावर असलेले भगवान गुरु नानकदेव आपल्या शिष्य मर्दानासह या ठिकाणी आले. त्याचवेळी गावातील एक आदिवासी मेंढपाळ आपल्या पाळीव वाघासह सातपुडा डोंगराच्या पायथ्याशी असलेल्या जंगलात पाण्याच्या शोधात निघाला होता. त्याचवेळी त्यांचा वाघ जाऊन नानकजींच्या पायाशी बसला. हे पाहून मेंढपाळ आश्चर्यचकित झाला. त्याने हे सर्व गोबरवाही गावात एक महात्मा या जंगलात येऊन ध्यान करीत असल्याचे सांगण्यात आले. त्यावेळी गोबरवाही गावात पाण्याचे मोठे संकट निर्माण झाले होते. गावातील लोक त्रस्त झाले होते, त्यामुळे सर्व गावकरी त्यांच्याकडे गेले आणि त्यांना त्यांच्या पाण्याची समस्या सांगितली. ही समस्या जाणून गुरु नानकदेवजींनी सातपुडा पर्वताच्या पायथ्याशी चिमटा टाकला. तो चिमटा जमिनीवर आदळताच तिथून पाण्याचा प्रवाह वाहू लागला. सर्वांनी नानकदेवजींचा जयजयकार केला. काही वेळातच ओढ्याचे तलावात रूपांतर झाले.
हा जलसाठा नानकजिरा या नावाने प्रसिद्ध झाला. शीख धर्माच्या धर्मग्रंथातही या घटनेचा उल्लेख आहे. कालांतराने त्या तलावातअनेक प्रकारचे साप राहू लागले. त्यामुळे या ठिकाणाचे नाव नागझिरा पडले. सावन महिन्यात नागपंचमीचा सण आला की शिवमंदिरांमध्ये भाविकांची मोठी गर्दी असते, बाबा भोलेनाथ हे नागदेवतेच्या रूपात हार घालून वास्तव्य करतात, त्यामुळे मोठ्या संख्येने लोक येतात. नागपंचमीनिमित्त बाबा भोलेनाथ यांच्या मंदिरात भाविक येतात, राजापूरच्या महाशिवलिंग मंदिरात, धुतेरा गावातील शिव मंदिरात नागपंचमीनिमित्त मोठ्या संख्येने भाविकांची सार्वजनिक पूजा करतात.
